Sekcje sportowe klubu – piłka nożna ( lata 1972 – 1993).

W roku 1972,  po blisko sześcioletnim okresie przerwy piłkarze Granicy ponownie pojawili się na piłkarskich boiskach województwa. Zespół seniorów został zakwalifikowany do ówczesnej klasy A ( drugi poziom wojewódzki) w miejsce Zjednoczenia Kętrzyn. Sezon 1972/1973 przyniósł zasłużony awans do klasy okręgowej, w której Granica występowała przez 5 kolejnych sezonów. W tym pierwszym, niejako historycznym sezonie, klub reprezentowali między innymi:   Antosz, Biernacki, Bołoczko,  Burkacki, Kołyszko Jerzy,  Kołyszko Janusz, Mecner, Popowski, Rypina T. Sokołowski Walerian, Woronowski,a trenerem był Andrzej  Jaraczewski. Trzeba przyznać, że cały omawiany w tym odcinku okres  piłkarskiej rywalizacji, nie zapisała się poza pojedynczymi przypadkami, jakimiś spektakularnymi sukcesami, a drużyna na finiszu rozgrywek poszczególnych sezonów plasowała się najczęściej w środkowej części ich tabel, dwukrotnie doświadczając przy tym goryczy spadku. Dziś trudno o  jednoznaczną diagnozę tak chimerycznej postawy piłkarzy, ale wydaje się, że była ona konsekwencją budowania zespołów w oparciu o powołanych do służby w Wojskach Ochrony Pogranicza zawodników, którzy nie zawsze identyfikowali się z interesami klubu, a koncepcja funkcjonowania sekcji piłkarskiej nie była do końca ani jasna ani spójna ( np. w oparciu o jakich zawodników miejscowych czy zewnętrznych| budować pierwszy zespół ). Ponadto mundurowi piłkarze Granicy uczestniczyli wówczas w rywalizacji  ( nie tylko piłkarskiej) w ramach mistrzostw Wojsk Ochrony Pogranicza, i niejednokrotnie one były głównym celem ich przygotowania, a  oni sami często nadmiernie eksploatowani, nie zawsze mogli podołać rywalizacji na tzw. dwóch frontach. Jako przykład podać można sezon 1975/1976, kiedy to Granica posiadając zespół o dużym potencjale nie potrafiła zakwalifikować się do fazy finałowej rozgrywek. W wyniku rozgrywek grupowych do czołowej czwórki rozgrywek awans uzyskały drużyny: Gwardia  Szczytno i Start Nidzica z grupy II  oraz  Stomil  Olsztyn i zwycięzca meczu barażowego: Granica Kętrzyn  i Śniardwy  Orzysz z grupy I. Mecz ten, rozegrany  w dniu 05 maja 1976 r. w Mrągowie,  zakończył się wysoką porażką drużyny Granicy 0:5 (0:2), a głównym  jej powodem były poważne osłabienia składu kętrzyńskiego zespołu. Tym samym, w dalszej fazie rozgrywek Granica trafiła do grupy drużyn  rywalizujących o miejsca 5 – 8, i ostatecznie uplasowała się na 6 miejscu. Kadrę tego zespołu stanowili:  Bogusławski Edward, Bołoczko Wojciech, Burkacki Jerzy, Burkacki Kazimierz, Cisak Ryszard,  Dega Zbigniew (w), Drąg Zdzisław, Dobrzyński Stanisław (j), Furlepa Jan, Kamiński Wojciech, Kołyszko Janusz,Kozakiewicz Jan, Krogulski Marian (w), Liszewski Stefan,  Łuczyński Wiesław, Łuczyński Zbigniew,  Marcinkowski Andrzej(j),  Mecner Stanisław, Możejko Janusz,  Pikus Andrzej Popowski Zbigniew, Półchłopek Stanisław, Rogowski Jerzy, Rymsza Andrzej , Wyszomirski Henryk. Trenerem był Franciszek Rypina, a kierownikiem drużyny Romuald Grochowski.

Sezon 1976/1977 przyniósł proces osłabiania siły zespołu. Wówczas to drużynę opuścili  Jan Kozakiewicz i Jan Furlepa, którzy trafili doWisłoki Dębica, a Janusz Możejko  do Stomilu Olsztyn). W  następnym sezonie odeszli jeszcze Stefan Liszewski, Stanisław Mecner i Zbigniew  Kozado Agrokompleksu  Kętrzyn a Jerzy Burkacki  doStomilu. Tak poważnych ubytków nie udało się niestety zniwelować i Granica spadła do ówczesnej klasy B. Trzeba dodać, że na ten stan rzeczy poważny wpływ miało pojawienie się na kętrzyńskim „podwórku” silnego rywala w postaci klubu sportowego Agrokompleks, który ówcześnie miał do zaproponowania więcej niż oferowała Granica i tym samym większość wyróżniających się kętrzyńskich piłkarzy wybrała jego barwy.

Ale jak to się mówi – nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło. Grająca na drugim poziomie wojewódzkim, z potencjalnie  słabszymi zawodnikami w składzie Granica stała się sprawcą miłej niespodzianki sięgając po raz pierwszy w swojej historii po wojewódzki Puchar Polski. W finale rozegranym 19 maja 1979 roku w Lidzbarku Warmińskim pokonała  faworyzowaną jedenastkę Orląt Reszel 2:1, a bramki dla kętrzynian zdobyli Sieroń i Mońko. Zespół Granicy wystąpiła w składzie:  Niesiołowski- Rymsza Andrzej kpt., Mońko Marek, Nowak Zbigniew,  Jówko Zdzisław,   Gierszewski Jan, Sapela Kazimierz, Kupiec Henryk, Burnes, Sieroń Wiesław , Warno Andrzejz trenerem Andrzejem Dolatą. W pierwszej rundzie szczebla centralnego kętrzynianie zmierzyli się z Wigrami Suwałki ulegając im 0:2 i tym samym zakończyli swą pucharową przygodę. Ten sukces pozytywnie wpłynął na postawę zawodników w sezonie 1979/1980  i zaowocował ponownym  awansem do grona czołowych  drużyn województwa ( klasa A), wśród  których występowali przez kolejne 3 sezony. Rok 1983 to znów spadek (wówczas solidarnie spadły oba kętrzyńskie zespoły, przy czym dla Agrokompleksu był to przysłowiowy początek jego końca)  i kolejne dwa sezony przerwy w rozgrywkach najwyższej klasy rozgrywkowej województwa. Ponowne „przebudzenie”  Granicy i awans nastąpiło w sezonie 1984/1985. Wówczas to zespół prowadził, znany w piłkarskim środowisku Kętrzyna trener Bogumił Dolewski, a wśród zawodników  odnotować można następujące nazwiska: Bawirsz  Waldemar, Betlejewski  Mirosław, Bogdański Zbigniew, Dolewski Dariusz,  Dziemiańczuk  Bogusław, Gemejnert Roman, Głębocki  Janusz,Kopański  Romuald, Kraska Andrzej, Kruk Marek, Kupiec  Henryk, Lech Sławomir, Lech Piotr, Niemcewicz Marek, Prusinowski  Marek,  Ruciński Bogdan, Szczygielski   Sławomir, Wojtaszewski  Ryszard. Sezon 1985/1986 nie przyniósł co prawda spadku, ale nie dał też awansu do nowo utworzonej międzywojewódzkiej klasy okręgowej ( olsztyńskie i elbląskie).  Prawo awansu uzyskały wówczas zespoły z miejsc 1-5, a Granica była niestety szósta. Reperkusje tego faktu były takie, że kolejne 3 sezony kętrzynianom przyszło rozgrywać w wojewodzkiej klasie A. W tym miejscu nalezy dodać, że w lipcu 1986 roku Granica przejęła z rozwiązanego Agrokompleksu liczną grupę utalentowanych piłkarzy, jednak z różnych powodów nie udało sie tego faktu właściwie  wykorzystać, kierując ich do zespołu  nr 2, który pod okiem trenera Zbigniewa Wtulicha rywalizował w klasie B. O dziwnej sytuacji w klubie pisała między innymi Gazeta Olsztyńska w artykule z  5 lipca 1988 r.  pod tytułem “Wojsko czy cywile a może razem – Granica niemożności”. Kolejny powrót na wojewódzkie “salony”  nastąpił po sezonie 1989/1990 i trzeba to podkreślić, że  od tej pory piłkarze Granicy nie  zaznali już goryczy spadku poniżej tego poziomu. Kadra zawodników, którzy przyczynili sie do awansu była dość liczna, ale spośród nich wydaje się, że należy wyróżnić w szczególności:Chmielewski Dariusz, Ciszewski Leszek, Ciborski Adam,  Czeczuk Artur,  Dyter Sławomir,  Dolewski Dariusz, Dziemiańczuk Bogusław, Dzirba Jarosław, Kondracki Andrzej,  Kopański Romuald, Kowalski Edward, Kozikowski Wojciech, Kupiec Henryk, Lech Sławomir, Ligęza Andrzej, Maksymiuk Wojciech,  Malec Sławomir,  Mocarski Dariusz, Nestorowicz Dariusz, Niemcewicz Marek, Piechna Jarosław, Podbielski Tadeusz, Romańczuk Roman,  Siedlar Mirosław, Sosnowski Jarosław, Uminowicz Jerzy, Waleszczyński Paweł, Wobolewicz Andrzej, Warczak Sławomir,  Zaworski Roman, Zieńkowski Jacek, Zientarski Zenon. Trenerem zespołu był Krzysztof Krupienik, który przejął obowiązki od Zbigniewa Wtulicha a funkcję kierownika drużyny zamiennie pełnili:Mieczysław Plaz i Roman  Kalininczenko.

Tak naprawdę dopiero sezon 1991/1992 poważnie rozbudził nadzieje kętrzyńskich kibiców na wyjście Granicy z wojewódzkiej przeciętności. Za sprawą aktywności ówczesnego zarządu, a w zasadzie jego wiceprezesa Jana Banaszczyka udało się zatrudnić w Kętrzynie szkoleniowca z Litwa Pawła Grygonisa a zespół  wzmocnili piłkarze Bangi Kowno  Grygonis Gintaras i  Novickas Sylvestras. Wydaje się zasadnym, aby w tym miejscu wymienić jeszcze jedna osobę, która wówczas była bardzo zaangażowana w działalność sekcji piłkarskiej klubu, a był nią nieżyjącego już niestety Franciszek Waszkiewicz. Granica stała się rewelacją rozgrywek, a ich przebieg odzwierciedlają niżej zamieszczone tabele. Brzemienny w skutkach był niewątpliwie bezpośredni mecz Granicy z Warmią Olsztyn, rozegrany  10 czerwca 1992 roku przy komplecie publiczności na kętrzyńskim stadionie, niestety piłkarskie szczęcie było przy Warmii i to ona ostatecznie uzyskała awans do III ligi. Dla Granicy to natomiast kolejne 4 sezony oczekiwania na coś więcej niż tylko bycie wojewódzkim średniakiem.

       Kadra zespołu: Adamczyk Grzegorz, Borucki Przemysław, Bicki  Sławomir, Burski Grzegorz,  Dec Mirosław, Dolewski Dariusz, Fenik Leszek, Grygonis Gintaras, Kozikowski Wojciech, Kukułka Jacek, Kulik Bogdan, Lis Marek, Liniewicz Jacek, Martynajtys Przemysław,  Mesjasz Zbigniew, Moczarski Jarosław, Moroz  Piotr, Novickas Sylvestras,  Pastusiak Artur, Pepławski Marek, Piechna Jarosław, Pyracki Waldemar, Rokicki Wojciech, Roman Paweł,  Rypina Krzysztof, Rypina Jarosław, Sosnowski Jarosław, Szorc Dariusz, Waleszczyński Paweł, 

      Trener: Lubieniecki Wojciech, którego w trakcie rundy jesiennej zastąpił Paweł 

Grygonis ; kierownik zespołu: Kołyszko Janusz.

O dalszych losach piłkarzy Granicy w kolejnym odcinku.

Uwaga. Okres ten jest słabo udokumentowany fotografiami, więc apel i prośba do wszystkich, którzy dysponują pamiątkami z tego ( i nie tylko) okresu  o ich udostępnienie w celu skopiowania. Nie dajmy zapomnieć o ich bohaterach. Zainteresowanych prosimy o kontakt z Krzysztofem Krupienikiem  z Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kętrzynie lub autorem niniejszego cyklu.

Sekcje sportowe klubu – piłka nożna ( lata 1947 – 1966).
Jedyną sekcją sportową klubu, w oparciu o którą zapoczątkowana została jego działalność i która funkcjonuje do dnia dzisiejszego, z przerwą od połowy 1966 do połowy roku 1972, jest sekcja piłki nożnej. W pierwszym okresie historii klubu, piłkarze zaliczani byli do czołowych zespołów województwa, chociaż w latach 1949 – 1950 nie obyło się bez wpadek w postaci wycofania drużyny z rozgrywek, czy też epizodycznego spadku do klasy A w roku 1960. Do roku 1966 piłkarze Granicy siedmiokrotnie zajmowali miejsca na podium piłkarskich mistrzostw okręgu w tym: pierwsze w latach 1953,1956 i 1962, drugie w 1951 i 1954 a trzecie w 1955 i 1957 roku. Poważna w tym zasługa nieżyjącego już Teofila Musielaka, który prowadził zespół seniorów bodaj od 1957 do momentu likwidacji sekcji piłkarskiej Granicy tj. do roku 1966.

Niestety, żaden tytuł mistrza okręgu z różnych powodów nie dał Granicy awansu do wyższej klasy rozgrywkowej. Do mistrzowskiego tytułu w roku 1953, który dał prawo gry w barażach do ówczesnej III ligi przyczynili się między innymi następujący zawodnicy: Fit, Gondek, Kaczmarek, Kocięba ( bramkarz), Nowak, Rożnowski, Sindak, Suprewniak, Waloch Jerzy, Wawer, Wobach, Wojtko, Żyła z trenerem Aleksandrem Stankiewiczem. Rywalami Granicy w meczach barażowych byli: Ogniwo Warszawa, Stal Ursus i Budowlani Sokółka, z którymi kętrzynianie uzyskali obiecujące wyniki. O awansie do III ligi miał zadecydować dodatkowy mecz pomiędzy Ogniwem i Gwardią ( Granica), który rozegrano w dniu 22 listopada 1953 w Łodzi. Mecz zakończył się wygraną zespołu kętrzyńskiego 3:1 po bramkach: Nowaka (2) i Kaczmarka. Radość z awansu była jednak krótkotrwała. Kierownictwo warszawskiego zespołu złożyło protest dotyczący udziału w meczu w zespole Gwardii nieuprawnionych zawodników. W wyniku wszczętego postępowania zarząd ligi ustalił, że w kętrzyńskim zespole wystąpiło aż 9 zawodników pod obcymi nazwiskami, Oczywiście mecz zweryfikowano jako walkower 0 : 3 na niekorzyść Gwardii i tak oto niechlubnie zakończyło się pierwsze podejście do awansu.

Mistrzostwo z roku 1956 dało wreszcie upragniony awans do III ligi…. Niestety tylko o zasięgu wojewódzkim, co było wynikiem przeprowadzonej wówczas reorganizacji rozgrywek piłkarskich w Polsce. Ówczesną kadrę zespołu tworzyli między innymi: Cichy Witold, Dalach Marian, Dyja, Leżański , Rajkowski, Rajcher Wacław, Pietrzak, Salicki Tadeusz, Sejuk, Skóra Szmagliński, Walkowiak Marian, Wojciechowski, a trenerem był Kazimierz Mrzygłowski.

Rok 1960 ( ostatni sezon, w którym mecze rozgrywano systemem wiosna – jesień ) to spadek Granicy z III ligi wojewódzkiej. Jednak przerwa w rywalizacji z najlepszymi w województwie była bardzo krótka, bo już po roku przerwy, w sezonie 1961/1962 piłkarze Granicy ponownie zameldowali się w rozgrywkach III ligi, by z marszu zdobyć ich mistrzostwo. Sukces ten dał prawo udziału w barażach do II ligi. Niestety bez powodzenia. Do zdobycia tytułu przyczynili się między innymi tacy piłkarze jak: Adamek Andrzej, Chachuła, Golonka Ryszard, Grabowski, Gzik Aleksander, Herbut Jerzy, Jaraczewski Andrzej, Korna Marek, Kondyjowski Andrzej, Kościuk Jan, Lipski Józef, Lech Andrzej, Mecner Stanisław, Neuman , Pabisek Lucjan, Rak Bronisław, Rożek Franciszek, Rycyk, Rudziński Edward, Romanowski Leon, Stażyk, Zabłocki Ryszard, Zamłyński wraz z trenerem Teofilem Musielakiem.

To był ostatni ze znaczących sukcesów piłkarzy Granicy tamtych lat. Jeszcze w sezonie 1962/1963, mimo spadkowego miejsca po rundzie jesiennej, dzięki fantastycznej postawie na wiosnę, kętrzynianie uplasowali się bezpośrednio za podium rozgrywek III ligi, ale później było niestety już tylko gorzej. Wśród piłkarzy tamtego okresu, oprócz wymienionych wcześniej wyróżnić można jeszcze następujących: Barbarowicz, Błaszka, Bodek, Brzeziński, Ciechowski, Fil, Gapa, Gaweł, Giżycki, Graweman, Grzelak, Jasiński, Jurczak, Juszczuk, Kęsicki Sławomir, Kichnicki ( Knichnicki), Kołsut, Konarzewski Zbigniew, Kopczyński, Korbut, Konarzewski Zbigniew, Korenik Jerzy, Kotarba, Kowalczyk Roman, Kozak, Krumin, Kubelis, Lalik, Legoń Franciszek, Lejman Włodzimierz, Ławniczak, Makowski, Malinowski, Moszczeński, Miernik , Młodoch, Piechniak, Pawłowski, Popek Jan, Pupel Henryk, Reja Henryk, Rypina Franciszek, Skóra, Smalec, Stachowiak Jerzy, Szajda, Szajkowski, Wejnberger Stanisław, Wizor Tadeusz, Wtulich Janusz , Wtulich Zbigniew, Zagórski, Zwoliński, Żadnicki, Żukowski Jerzy.
W opisywanym okresie Granica dwukrotnie występowała w finale wojewódzkiego Pucharu Polski. Było to w roku 1962 ( z Radarem Bemowo Piskie) i 1964 ( z Huraganem Morąg). Niestety oba przegrała. Jako finalista rozgrywek wojewódzkich w obu przypadkach uzyska prawo gry w dalszej fazie ich trwania. W meczach I rundy szczebla centralnego, w pierwszym przypadku zmierzyła się z Polonią Gdańsk, ulegając jej 0:3, a w drugim przegrywając w Malborku z tamtejszym Jurandem 0:1.
Okres ten to przede wszystkim rozgrywki seniorskie. Jak udało się ustalić, pracę z młodzieżą, a przede wszystkim udział zespołów młodzieżowych Granicy w oficjalnych rozgrywkach zapoczątkowany został w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Jednak o piłce młodzieżowej będzie mowa w dalszej części niniejszego cyklu.
Jak można zauważyć, przy wielu nazwiskach brakuje imion, być może niektóre z nich zawierają błędy. Wynika to z faktu, że mogły one zostać niewłaściwie zapisane w materiałach, na podstawie których odtwarzałem historię klubu. Niemniej jednak wszystkich zainteresowanych przepraszam.
Ciąg dalszy wkrótce.

Wiesław Sopyła.

Granica Kętrzyn – reaktywacja

W roku 1971, kiedy  WOP zostają wyłączone ze struktur MON i podporządkowane Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, w Kętrzynie powołany został Ośrodek Szkolenia WOP, w którego strukturach znalazły się: Szkoła Chorążych, Szkoła Podoficerska  oraz dwa roczniki Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych o profilu WOP. Mniej więcej w tym samym okresie nastąpiła również reorganizacja sportu w  MSW – w miejsce Federacji Klubów Sportowych Gwardia powstał Gwardyjski Pion Sportowy.

Pojawiły się zatem przesłanki do rozwoju struktur sportowych w środowisku słuchaczy Ośrodka oraz mieszkańców miasta. Jeśli dodać do tego fakt, że działalności KS Zjednoczenie Kętrzyn nie przynosiła oczekiwanych przez sportowe środowisko Kętrzyna rezultatów, to jasnym się stało dlaczego podjęto działania o „wybudzeniu” klubu  sportowego Granica. Dzięki licznym zabiegom  byłych i nowych działaczy sportowych  oraz wsparciu różnorodnych czynników „służbowych” w dniu 30 sierpnia 1972 roku doszło do zebrania założycielskiego i powołania klubu ( w tym wchłonięcia sekcji piłki nożnej i koszykówki, które funkcjonowały w Zjednoczeniu), który przyjął  nazwę Gwardyjski Klub Sportowy Granica z  siedzibą w Kętrzynie. W klubie działały sekcje: piłki nożnej, piłki ręcznej,  siatkówki, koszykówki i strzelecka, a nieco później jeździecka i tenisa stołowego. Oprócz udziału w rozgrywkach mistrzowskich na szczeblu województwa czy makroregionu, jego zawodnicy byli również uczestnikami rywalizacji w ramach WOP i tzw. pionu gwardyjskiego. Kadrę trenerską i zawodniczą tworzyli nie tylko wojskowi, ale również w poważnym stopniu cywilni mieszkańcy Kętrzyna i okolic, w tym kobiety uczestniczące  w latach 1976-1978 w rozgrywkach koszykówki. Lata 70 i 80 XX wieku, to brak spektakularnych sukcesów, szczególnie zaś piłkarskich ( za wyjątkiem zdobycia Wojewódzkiego Pucharu Polski w roku 1979). Należy tu podkreślić, że Granica miała wówczas na kętrzyńskim podwórku na tyle silnego ( szczególnie finansowo i organizacyjnie ) rywala w postaci klubu Agrokompleks, z którym nie była w stanie dość skutecznie rywalizować w walce o wyższe cele sportowe. Oprócz tego w klubie dość często dochodziło do rozdźwięków w zakresie polityki kadrowej czy  koncepcji prowadzenia zespołów seniorskich. W wyniku fuzji Granicy z KKS Farel Kętrzyn, która miała miejsce w roku 1981, postęp zanotowali siatkarze  i piłkarze ręczni. Ci pierwsi przez dwa sezony ( 1985/1986 i 1990/1991) występowali w rozgrywkach II ligi ( drugi poziom krajowy), i choć ostatecznie za każdym razem z niej spadali to jednak wydatnie przyczynili się do promocji miasta i klubu na krajowej arenie. Z biegiem czasu coraz większym problemem stawały się finanse. Klub ratował je  prowadząc między innymi działalność gospodarczą w postaci handlu  wyrobami kętrzyńskich zakładów pracy ( Farel czy Warmia), czy też bartoszyckiej Moreny oraz innymi formami,  jak na przykład prowadzeniem parkingu przy ul. R. Traugutta. Niestety w latach  dziewięćdziesiątych  XX wieku, wraz ze zmianami ustrojowymi  zachodzącymi w Polsce, coraz bardziej luźne stawały się więzi  klubu w ramach dotychczasowych  struktur organizacyjnych sportu w resorcie spraw  wewnętrznych   oraz  Centrum Szkolenia WOP, a  w połowie lat 90 – tych  XX wieku w zasadzie uległy zerwaniu. O ile w sezonie 1991/1992 piłkarze znowu po wielu latach marazmu zaistnieli w sportowej rywalizacji na szczeblu wojewódzkim, to jednak ostatecznie przegrali walkę o awans do III ligi na rzecz olsztyńskiej Warmii i znowu stali się wojewódzkimi średniakami. Rok 1992 przyniósł nowy pomysł na odrodzenie silnej Granicy. Niestety powołany w liczbie 23 członków zarząd, składający się z przedstawicieli zakładów i firm przemysłowych Kętrzyna, nie uzdrowił sytuacji. Granica trwała w marazmie.

28 kwietnia 1993 roku dokonano zmiany w nazwie Klubu z Gwardyjskiego  na Kętrzyński Klub Sportowy Granica , a   czerwony ( „gwardyjski”)  kolor barw klubowych zmieniono na zielony, będącego symbolem  historii klubu i jego związków z formacjami granicznymi. Jednocześnie rok 1993  stał się rokiem ścisłego związania się klubu z miastem Kętrzyn, zarówno w sferze finansowo – organizacyjnej jak i infrastrukturalnej ( siedzibę klubu przeniesiono z gmachu obecnego Sądu Rejonowego na stadion przy ul. Bydgoskiej). Granica w dalszym ciągu próbowała ratować swe finanse w ramach działalności gospodarczej, polegającej na dystrybucji piwa, sprzedaży gazu bezprzewodowego czy prowadzeniu giełdy samochodowej, jednak z marnym skutkiem. Z biegiem czasu wygaszano kolejne sekcje sportowe i choć przez jakiś czas w klubie działały jeszcze na zasadzie autonomii sekcje: tenisa stołowego, piłki ręcznej kobiet ( II liga),  taekwon do  i  tańca towarzyskiego, to ostatecznie od roku 2003 Granica została  jednosekcyjnym klubem piłkarskim. Pisząc o stosunkowo  nieodległej jeszcze historii, warto zatrzymać się na latach  1996 – 1999. Wówczas to władze klubu bardzo energicznie  zaangażowały się w proces tworzenia silnej drużyny piłkarskiej, zatrudniając sprawdzonego wcześniej na kętrzyńskim „podwórku”  szkoleniowca z Litwy Pawła Grigonisa. Dzięki temu, w roku 50 – lecia klubu, Granica po pasjonującej rywalizacji z olsztynecką Olimpią uzyskała awans do IV ligi makroregionalnej, w której już w pierwszym sezonie zajęła wysoką drugą lokatę. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom kibiców, zarząd Klubu, na czele którego stał wówczas Krzysztof Hećman, w sezonie 1998/1999 sprowadził do Kętrzyna znanego w województwie trenera Józefa  Łobockiego. Ten  po dokonaniu szeregu zmian personalnych,  doprowadził Granicę w błyskotliwym stylu do III ligi, dokładając do tego zdobycie Wojewódzkiego Pucharu Polski. Sukcesy piłkarzy przyciągały na trybuny kętrzyńskiego stadionu liczne rzesze kibiców, a ich frekwencja na wielu meczach przekraczała 2 tysiące. Start w rozgrywkach III ligi był obiecujący, a  Granica plasowała się w czołówce zespołów w nich uczestniczących. Niestety, Klub borykał się z problemami finansowymi,  które z biegiem czasu narastały.  Były one skutkiem zmian  na stanowisku prezesa oraz reperkusji z nich wynikających. Osłabiona odejściem kluczowych zawodników drużyna,  na finiszu rozgrywek zajęła spadkowe 15 miejsce, jednak w związku z powiększeniem ligi do 20 zespołów,   ostatecznie utrzymała się w niej. Grając w większości swoimi wychowankami, często juniorami,  mimo ambitnej i nie przynoszącej wstydu postawie zawodników  oraz kilku spektakularnym rozstrzygnięciom, zespół pod kierunkiem Romana Uglarenki, musiał jednak w kolejnym sezonie opuścić  grono trzecioligowców. W międzyczasie oprócz wielu zawodników, klub opuściła większość ówczesnych działaczy. Dość powiedzieć, że w czerwcu 2001 roku w Klubie pozostali jedynie Wiesław Markowski i Wiesław Sopyła oraz jego kierownik Zbigniew Wtulich, a wraz z nimi gigantyczne zadłużenie sięgające jak się później okazało, blisko 200 tys. zł.  Jednak dzięki skutecznym działaniom  w/w i licznego grona życzliwych Klubowi ludzi, których   jak się okazało  wówczas nie zabrakło, udało się uratować „życie” Granicy i nie tylko przystąpić do rozgrywek sezonu 2001/2002, ale jednocześnie rozpocząć spłacania długów. Wszystkie te okoliczności spowodowały, że Granica zamiast zniknąć ze sportowej mapy województwa, o mały włos nie awansowała  ponownie do III ligi. Na finiszu IV – ligowych rozgrywek lepsza była tylko Polonia Olimpia Elbląg. Po kilu sezonach marazmu i stagnacji, rok 2011 przyniósł kolejny awans do  zreorganizowanej III ligi  obejmującej swym zasięgiem  województwa podlasko i warmińsko – mazurskie. Wraz z tym sukcesem Granicy przyszło się ponownie zmierzyć z „demonami przeszłości”  tj. nieuregulowaną częścią zadłużenia wobec ZUS, która pozostawiona przez kilka lat bez obsługi urosła do bardzo poważnej kwoty. Na szczęście dzięki determinacji ówczesnego prezesa Klubu Romana Danisiewicza, a przede wszystkim wsparciu  finansowym  władz miasta Kętrzyn,  kolejnej  już w historii „egzekucji” na KKS Granica udało się zapobiec. Wraz z modernizacją, a w zasadzie budową nowego stadionu w Kętrzynie pojawiły się nowe nadzieje i oczekiwania na odbudowę roli i pozycji klubu na sportowej mapie województwa. Niestety, to nie „piekarnia”. Aby im sprostać trzeba czasu, konsekwencji i  współpracy na wielu płaszczyznach, no i oczywiście realnego wsparcia czynników odpowiedzialnych za sport i rekreację w naszym mieście. Korzystając z ponad 70 –  letniego dorobku i doświadczeń klubu oraz posiadając takie możliwości, o których wcześniej trudno było nawet marzyć, można zbudować w Kętrzynie taką strukturę klubową jakiej nie będziemy musieli się wstydzić w przyszłości.

Wiesław  Sopyła

Co łączy Granicę z Ostródą?

Jak wcześniej zaznaczyłem początki działalności Klubu na ziemi kętrzyńskiej nie były łatwe.  Trudno z całą pewnością stwierdzić co było główna przyczyną kłopotów i problemów, ale wydaje się, że przede wszystkim brak stabilnej kadry zespołu oraz częste absencje zawodników na treningach  i meczach.

Wynikały one z faktu, że zawodnicy przede wszystkim byli żołnierzami, których obowiązki służbowe bardzo często zmuszały do wyjazdów  w tzw. „teren”. Sytuacja, kiedy zespół oparty o żołnierzy stosunkowo krótko ( około  2 lata )  przebywających w Kętrzynie i opuszczających go po  zakończeniu służby, nie sprzyjał procesowi budowy silnej, w dłuższym przedziale czasowym drużyny.

O ile w roku 1948 Granica ostatecznie  zgłosiła  swój akces gry w klasie A, który mimo sprzeciwu niektórych klubów został ostatecznie zaakceptowany przez Mazurski ZPN, to jednak pierwszy mecz ligowy z ZZK Ostróda zaplanowany na 04.04.1948 zakończył się ….. wycofaniem zespołu z rozgrywek na tym poziomie i zgłoszeniem go do rozgrywek klasy B. W ich fazie finałowej, która rozpoczęła się 29 czerwca, Granica rywalizowała   ze zwycięzcami pozostałych 4 grup, tj. WKS Sturm Mrągowo, ZKS Pocztowiec Olsztyn, WKS Salwa Morąg  i WKS Strażnica Ostróda. Mimo braku ostatecznych wyników tej rywalizacji, z lektury kolejnych publikacji prasowych wynika, że uzyskała ona awans do rozgrywek klasy A w roku 1949, jednak wobec wspomnianych wyżej problemów, kętrzynianie zgłosili się ponownie tylko do klasy B.

Jak zaznaczyłem na wstępie „korzenie” dzisiejszej Granicy sięgały nie tylko  Olsztyna, ale również Ostródy. Ma to związek z powołanym tam w dniu  21 września 1946 r. Centrum Wyszkolenia Wojsk Ochrony Pogranicza, którego, słuchacze swoją  aktywność sportową realizowali początkowo poprzez współpracę z ZZK Kolejarz Ostróda, ale później w roku 1947 usamodzielnili się i jako WKS Centrum uczestniczyli   w rozgrywkach piłkarskich  klasy „B” . W marcu 1948 r.  dokonano zmiany  nazwy klubu na WKS Strażnica. W tym samym roku Centrum Wyszkolenia zostaje zreorganizowane i przeniesione ( wraz z klubem) do Kętrzyna, aby w  we wrześniu  roku 1949 stać się Oficerską Szkołą WOP. Tym samym na terenie kompleksu koszarowego przy dzisiejszej ulicy generała Władysława Sikorskiego znalazły się dwie jednostki organizacyjne WOP, tj. 7 Brygada WOP i Oficerska Szkoła WOP, a wraz z nimi funkcjonujące w ich ramach struktury sportowe.

Wejście w roku 1949 ustawy w sprawie kultury  fizycznej i sportu zerwało ze sportowymi tradycjami II Rzeczpospolitej, wprowadzając w ich miejsce wzorce obowiązujące w ówczesnym ZSRR.  Podstawę stanowił sport szkolny, a w dalszej perspektywie branżowe zrzeszenia sportowe, finansowane i kontrolowane na wszystkich szczeblach  przez państwo. W roku 1948 Wojska Ochrony Pogranicza włączono do Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego ( odpowiednik obecnego  MSWiA) i w związku z tym struktury sportowe funkcjonujące w jednostkach  mu podległych podporządkowano Zrzeszeniu Sportowemu Gwardia.

Zarówno WKS Granica jak i WKS Strażnica zmuszone były zmienić dotychczasowe nazwy i przyjąć narzucony odgórnie  „szyld” Zrzeszenie Sportowe Gwardia, przy czym w Brygadzie WOP było to Zrzeszenie Sportowe  Gwardia nr 1, natomiast przy Szkole Oficerskiej WOP numer 2.  Jeszcze w grudniu 1949 r. koło działające przy OSWOP powołało  do życia następujące sekcje sportowe: lekkoatletyki i pływanie, gimnastyki, piłki nożnej, boksu, tenisa stołowego i gier sportowych. W dalszym ciągu z kłopotami borykała się drużyna piłki nożnej, biorąca w roku 1950 udział w rozgrywkach klasy A, którą w czasie trwania sezonu wycofano z gry. Prawdopodobnie było to skutkiem braku porozumienia i współpracy między władzami kół w tej dziedzinie sportu. Mówiąc o ostródzkich „korzeniach”  Granicy, trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że tak naprawdę dopiero w roku 1957 wplotły się one w historię kętrzyńskiej Granicy. Stało się to za sprawą zmian organizacyjnych w strukturze kętrzyńskiego WOP – u, w ramach których w miejsce dotychczasowej Brygady powołano do życia Kętrzyński Oddział WOP. Jego nieliczne stany osobowe, a także zakres zadań, które przed stały, nie dawały możliwości prowadzenia klubowej działalności sportowej, co spowodowało zaniechanie  działalności koła nr 1. Jego dorobek i potencjał kadrowo – zawodniczy przejęło koło nr 2  przy OSWOP.

Klub Granica, który do swej pierwotnej nazwy powrócił dopiero 5 sierpnia 1957 roku,  oparty  została zatem o potencjał ludzki Oficerskiej Szkoły WOP, uzupełniany okazjonalnie wyróżniającymi się sportowcami Oddziału oraz po raz pierwszy w swej dotychczasowej historii cywilnymi mieszkańcami miasta i okolic. Poza zmianą nazwy i powrotem do historycznej nazwy klubu, ówcześni działacze zdecydowali o tym, ze Granica pozostanie w Federacji Klubów Sportowych Gwardia. W Klubie działały wówczas następujące sekcje sportowe:   piłki nożnej, piłki siatkowej, piłki ręcznej, strzelecka, bokserska, choć należy dodać, że we wcześniejszym okresie, poza już wymienionymi działały również sekcje: hokeja na lodzie, koszykówki czy judo.

Szczególnie utytułowana była sekcja strzelecka, ale wynikami  sportowymi i osiągnięciami tej i innych sekcji Klubu  zajmiemy się nieco później. Do roku 1966 Klub prowadził swoją statutową działalność, z większymi lub mniejszymi sukcesami i był liczącą się na mapie województwa ( a w strzelectwie również Polski), organizacją sportową. Niestety w roku 1965 pojawiły się nad nim „czarne chmury”. Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowane zostały resortowi Obrony Narodowej, a w 1967 roku podjęto decyzję o przekształceniu szkół oficerskich Wojska Polskiego na szkoły wyższe. Kształcenie kadr oficerskich dla WOP powierzono Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych  we Wrocławiu, w związku z czym w roku 1968 Oficerska Szkoła WOP w Kętrzynie została rozformowana. Tym samym przestało istnieć osobowe zaplecze Klubu, bo

przecież jego kadrę zawodniczą oraz trenerską, poza nielicznymi wyjątkami stanowili słuchacze i żołnierze Szkoły. Poza tym kierownictwo  MON nie było zainteresowane utrzymaniem struktur sportowych, działających do tej pory w jednostkach WOP, dlatego też w połowie 1966 roku Granica została zmuszona do rozwiązania sekcji  piłki nożnej, siatkowej oraz  ręcznej, a w  Klubie funkcjonowała jedynie pierwszoligowa  sekcja strzelecka, której  najwybitniejszą postacią była Barbara Kopyt, wielokrotna reprezentantka kraju, mistrzyni świata, wielokrotna mistrzyni i rekordzistka Polski, czterokrotnie w 10 najlepszych sportowców województwa  olsztyńskiego. Niestety,  w roku 1969   działalność jej została zawieszona.  Znaczna część dotychczasowych zawodników, głównie przedstawicieli  gier zespołowych  przeszła do lokalnego sąsiada  KS Związkowiec ( później Zjednoczenie) a strzelcy zasilili Gwardię Olsztyn i Śląsk Wrocław. Dla wielu był to jednak koniec sportowej przygody. Granicę spowił blisko dwuletni mrok niebytu.

Wiesław Sopyła

Niniejszą publikacją rozpoczynamy cykl artykułów dotyczący piłki nożnej, a konkretnie historii Klubu Sportowego Granica. Ich autorem jest Wiesław Sopyła.

Już wkrótce minie 73 lat od kiedy na sportowej mapie Kętrzyna pojawił się klub sportowy Granica.  Trudno dziś spotkać ludzi,  którzy pamiętają jego początki. Trudno również o dokumentację czy  materiały  nie tylko z początkowego okresu jego funkcjonowania, ale także tego późniejszego. Uleciały w niepamięć nie tylko nazwiska wielu działaczy, trenerów czy zawodników, ale także wiele zdarzeń i sportowych osiągnięć. Zaginęły fotografie i klubowe pamiątki.

Trzeba wiedzieć, że Granica przez wiele lat była klubem wojskowym, którego struktury były ściśle związane ze służbowymi komórkami organizacyjnymi jednostek  granicznych działających na terenie Kętrzyna, a to w poważnym stopniu ograniczało,  a nawet uniemożliwiało powszechną prezentacje dokumentacji klubowej, nazwisk działaczy czy też spraw organizacyjnych klubu.

Zatem niniejsza próba odtworzenia historii KKS Granica to przede wszystkim analiza dokumentów i  materiałów,  które przez lata udało mi się zgromadzić, jak też  wniosków wynikających ze wspomnień najstarszych działaczy, trenerów czy też zawodników klubu, które niestety siłą rzeczy nie dają pełnej wiedzy o jego historii.

Trzeba również wiedzieć, że początkowe lata funkcjonowania klubu były nieco zagmatwane i z dzisiejszej perspektywy dość trudne do zrozumienia. Już sam rodowód Granicy jest dość złożony. Jej „korzenie” to nie tylko Kętrzyn lecz również Olsztyn  i Ostróda. To zawiłości wynikające z tzw. centralnego sterowania strukturami sportowymi jakie miały miejsce w latach 50 – tych XX wieku, które oczywiście dotknęły również kętrzyński klub oraz  fakt ponad dwuletniej przerwy w jego funkcjonowaniu. To tylko kilka przykładów, że historii kętrzyńskiej Granicy do lekkich , łatwych i niektórych przypadkach do przyjemnych nie należy. Ot choćby  wątpliwości co do  daty jego powstania. Pierwsze informacje o Wojskowym  Klubie   Sportowym  Granica Olsztyn  napotkać można już w roku 1946. Już 28 kwietnia drużyna wojskowych z V Mazurskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza stacjonującego w Olsztynie pod tym właśnie „szyldem” rozegrała pierwszy,  oficjalny i odnotowany przez Wiadomości Mazurskie mecz z drużyną  WKS Ostróda. Jak sugeruje chociażby nieżyjący już Jan Jasiński, twórca klubowej kroniki, to właśnie ten dzień  należałoby przyjąć jako datę jego „urodzenia”,  natomiast inni – datę  pojawienia się na ziemi kętrzyńskiej.  To jeden z przykładów, jak dziś trudno jest wejść w „ducha” tamtych czasów i jednoznacznie powiedzieć: było tak, a nie inaczej. Niestety, wielu faktów i wydarzeń nie da się już odtworzyć takimi jakie były w rzeczywistości, a zapytać nie ma kogo. Stąd też zastrzeżenie, że przedstawiona poniżej historia KKS Granica jest wielce prawdopodobna, ale nie pozbawiona luk i znaków zapytania.

Rok  1947  – co zdarzyło się wówczas w Kętrzynie ?

W dniu 6 lipca 1947 roku rozegrany został mecz piłkarski, w którym drużyna reprezentująca miasto Kętrzyn zmierzyła się z zespołem wojskowych z V Mazurskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza, przeniesionego w pierwszej połowie 1947 roku z Olsztyna do Kętrzyna.

Jak odnotowały „Wiadomości  Mazurskie”   był to pierwszy, historyczny mecz piłki nożnej Wojskowego  Klubu  Sportowego  Granica Kętrzyn, wktórym po bramkach   Cieczki  i Szymczaka ( po 2)  oraz  Sobieraja  i Piwowarskiego łatwe zwycięstwo w stosunku 6 : 1 odnieśli wojskowi.

Stąd więc dzień ten przyjęto jako datę  „narodzin” Kętrzyńskiego Klubu Sportowego Granica w Kętrzynie.

Jak wynika z informacji prasowych  tamtego okresu czasu, najważniejszą, jeśli nie jedyną sekcją sportową kętrzyńskiego klubu była piłka nożna, chociaż   natrafiono również na  wzmianki o lekkoatletach. Jednak ówcześnie,  to piłka nożna była jedną z nielicznie  na tych terenach dyscyplin sportu, którą za sprawą Mazurskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej uprawiano w sposób zorganizowany.

Zarówno system jak i organizacja rozgrywek mogą być dla obecnych sympatyków piłki nożnej  nie do końca zrozumiałe, jednak nie należy się do nich odnosić  z perspektywy dnia dzisiejszego a istniejącego wówczas potencjału sportowo – organizacyjnego, infrastrukturalnego czy też co istotne –   społecznego. To co różniło ówczesne rozgrywki od obecnych,  to przede wszystkim okres ich trwania. Odbywały się one wówczas  systemem „wiosna –  jesień”, czyli rozpoczynały się i kończyły w tym samym roku kalendarzowym. Poza tym  ze względu na małą ilość drużyn zgłoszonych do rozgrywek, składy poszczególnych klas rozgrywkowych ( A i B) były nieliczne, co skutkowało między innymi tym, że w roku 1947 Granica swoje rozgrywki ligowe zakończyła już w miesiącu czerwcu, w związku z czym tytuł wicemistrza okręgu przypisany został Granicy Olsztyn, choć jak wiadomo po koniec czerwca klub zmienił swoją siedzibę na Kętrzyn. Kronika klubu, zawiera krótką informację z której wynika, że w tym czasie Granica posiadała również zespół  rezerw, uczestniczący w  rozgrywkach  klasy B.  Niestety, poza wzmianką o rozegranym w dniu  17 sierpnia w Kętrzynie meczu  z KS Zryw Olsztyn ( 4 : 0)  to jedyna informacja o tej drużynie oraz rozgrywkach,  w których uczestniczyła.

Drugi mecz z reprezentacją miasta piłkarze Granicy Kętrzyn rozegrali 22 lipca i podobnie jak w meczu pierwszym  również w nim odnieśli wysokie zwycięstwo, tym razem 6 : 0.

W dalszej części roku 1947 piłkarze Granicy uczestniczyli w meczach o mistrzostwo Wojsk Ochrony Pogranicza oraz Wojska Polskiego, a także w meczach z reprezentacjami innych miast regionu, ale  przede wszystkim Olsztyna. Wydaje się, że rywalizacja na tym polu była ważniejsza od rozgrywek ligowych, tym bardziej że toczyła się w znacznie dłuższym przedziale czasowym. Rozegrano wówczas między innymi następujące mecze:

– 1947.08.03. Kętrzyn, Granica : WOP Gliwice, 1 : 1 ( towarzyski)

– 1947.08.10.Bydgoszcz, WKS Bydgoszcz : Granica ( Mistrzostwa WP) wynik nieznany

-1947.08.24.Olsztyn, Reprezentacja Olsztyna : Granica, 3 : 3

Znaczna liczba zawodników Granicy powoływana była do reprezentacji, bądź to Olsztyna, bądź też  WOP na różnego rodzaju mecze, spośród których Kronika wymienia między innymi:

– 1947.08.17.Olsztyn, Reprezentacja WOP ( Granica) : Reprezentacja Wrocławskiego Okręgu Wojskowego, 6 : 1

– 1947.08.31.Olsztyn, Reprezentacja WOP (Granica) : Reprezentacja Marynarki Wojennej, 2:3.

W tym okresie czasu Granicę reprezentowali między innymi następujący zawodnicy: Bieńkowski,  Cieczko, Gaister, Jędrzejowski, Lubański, Marnowski ( Marszowski ?),  Michrewski (Michorowski ?), Nikazia,   Sawicki, Sokołowski, Sobieraj, Szymczak Stanisław, Tomalak, Trzaska, a w rankingu  najlepszych piłkarzy okręgu mazurskiego za rok 1947 znaleźli się: Stokowski Kazimierz (lewy obrońca),  Chojnacki ( prawy obrońca), Rzepko ( lewy  łącznik) oraz  Piwowarski ( prawy łącznik);

Oprócz wyników piłkarzy, w  prasie tamtego okresu znalazła się wzmianka o wynikach lekkoatletów Granicy, wśród których znalazły się nazwiska: Tokarz ( 800 m) i Pawełczyk ( 3000 m) oraz  sztafet    4 x 100 i  olimpijskiej.

Niestety, poza wynikami sportowymi, które też nie są pełne, brak jest natomiast informacji o strukturach klubu, czy też nazwiskach działaczy i trenerów.

Jak wynika z lektury ówczesnej prasy, bo tak naprawdę  to ona jest podstawowym źródłem informacji o klubie, borykał się on z wieloma problemami, a jego funkcjonowanie przez jakiś czas było poważnie zagrożone. Mówi o tym między innymi tekst zamieszczony  w gazecie  „Życie Olsztyńskie” z  20 października 1947 r. pod tytułem Czy WKS „Granica” przestanie istnieć- sensacyjne wieści z Kętrzyna.

„Zgodnie z wczorajszą zapowiedzią musimy podzielić się z naszymi czytelnikami sensacyjną wiadomością, która niewątpliwie zaskoczy cały nasz „światek” sportowy. Dowiadujemy się, że dobrze  znana jedenastka piłkarzy wojskowego KS Granica została ostatnio przez swe władze zwierzchnie rozwiązana, zaś jej gracze rozesłani po miasteczkach i osiedlach północno wschodnich powiatów naszego województwa.  Obecnie w Kętrzynie przebywa jedynie reprezentacyjny prawy łącznik Granicy – Piwowarski, który tak jak i pozostali piłkarze tego klubu z piłką nożną od pewnego czasu nie ma już nic wspólnego. W ten sposób WKS Granica , która poza piłką nożną innych sekcji nie posiadał  w zasadzie przestał istnieć, tym bardziej że piłkarze Granicy II podpisali zgłoszenia do miejscowych cywilnych klubów  sportowych. Jednak miła nowina w tej całkiem niemiłej wiadomości jest to, że piłkarze Granicy wezmą udział w niedzielnym turnieju błyskawicznym. Niestety to prawdopodobnie ostatni występ tej sympatycznej drużyny. A szkoda.”

Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, niniejszą publikacją rozpoczynamy cykl artykułów dotyczących historii kętrzyńskiego sportu rozpoczynając od powstających w XIX w Kętrzynie (ówczesnym Rastenburgu) pierwszych klubów sportowych. Publikacja pochodzi z książki Tadeusza Korowaja „Rastenburg/Kętrzyn. Dzieje miasta” wydanej w 2012 roku. Zamieszczone fotografie pochodzą z prywatnych zbiorów autora książki.

Sport w Rastenburgu – kluby sportowe

W wyniku rozwoju gospodarczego XIX-wiecznej Europy pojawił się problem spędzania wolnego czasu, a jego organizacją zajęły się różnego rodzaju towarzystwa i kluby. Pierwsze towarzystwo sportowe zostało założone w 1865r. i było jednym z najstarszych na terenie Prus. Nazywało się Męskie Towarzystwo Gimnastyczne (Manner-Turn-Verein, w skrócie MTV). Starszymi towarzystwami były MTV w Królewcu (zał. w 1842r.), Bydgoszczy i Toruniu (oba zał. w 1860r.). W tym samym czasie (1865r.) powstały towarzystwa gimnastyczne w Olecku, Pasłęku i Prostkach. Założycielem i wielkim propagatorem towarzystwa gimnastycznego w Rastenburgu był ówczesny dyrektor gimnazjum F. Jahn, który potem został patronem placu sportowego.

W sali bankietowej restauracji „Tinney” (po 1945r., aż do 1990r. restauracja „Ludowa” w budynku przy ul. Sikorskiego 4) grupa mieszkańców, miłośników sportu założyła 15 lipca 1908r. Rastenburskie Towarzystwo Sportowe (Rastenburger-Sport-Verein, w skrócie RSV). Pierwszym prezesem został Audorsch, nauczyciel preparandy. Towarzystwo posiadało początkowo trzy sekcje: piłki nożnej, lekkoatletyki i boksu. Zawody odbywały się terenie stadniny koni i w sali sportowej przy placu Lipowym (ob. pl. Armii Krajowej). Towarzystwo rozwinęło się w czasach, kiedy prezesem był miejscowy jubiler, Waldemar Scheffler. Za jego kadencji, w latach 1934-37 przy hali sportowej wzniesionej w 1921r. wybudowano stadion miejski, który został nazwany imieniem W. Schefflera jako dowód uznania za wkład w rozwój sportu.

Najbardziej znana była sekcja hokeja na lodzie, której zawodnicy wywalczyli pięciokrotnie z rzędu tytuł mistrzów Niemiec (lata 1937-41), a jej kapitan, Herbert Schibukat brał udział w olimpiadzie zimowej w 1936r. (Ga-Pa) i w 1952r. (Oslo). Początkowo mecze rozgrywano na tafli jeziorka, Górnego Stawu, a potem na lodowisku z pełnym oświetleniem, trybunami i nagłośnieniem, wykonanym w południowej części stadionu miejskiego. Tam też rozegrano w marcu 1934r. słynny mecz z drużyną kanadyjską.

Oprócz drużyny hokeja na lodzie, RSV posiadała też sekcję lekkoatletyczną i piłki nożnej, której drużyna występowała w rozgrywkach ligi prowincji (Landesliga) razem z VfB Konigsberg, Prussia-Samland Insterburg, Masovia Lyck czy Hindenburg Allenstein. Najbardziej znani zawodnicy RSV drużyny piłki nożnej to m.in. bracia Fritz, Willy i Erhard Kohn, Gustaw Galitzki, Otto Krause, F. Kluwe, P. Kijewski, Emil i Paul Perkun, F. Eder i bramkarz Fabritz. Spore osiągnięcia miała też sekcja lekkoatletyczna RSV. Do 1934r. była to tylko drużyna męska, bowiem panie należały do Towarzystwa Gimnastycznego (Verein fur Leibesubungen, w skrócie VfL). Treningi i zawody lekkoatletyczne zawodniczek odbywały się na placu Jahna. Kiedy w 1934r. oba towarzystwa (VfL i RSV) połączyły się, wtedy zawody i treningi przeniesiono na teren stadionu miejskiego. Niemałą rolę w rozwoju sportu odegrał garnizon wojskowy, który organizował zawody. W tym czasie popularne już były cykliczne imprezy. Największą imprezą lekkoatletyczną były zorganizowane w 1937r. narodowe zawody lekkoatletyczne z udziałem wielu sportowców. Impreza miała bogatą oprawę i była wielkim świętem dla miasta i powiatu. Honorowy patronat objął dowódca garnizonu, generał F. Neuling, który dekorował zwycięzców. Wśród bardziej znanych zawodników uczestniczących w zawodach był Karl Hein – złoty medalista w pchnięciu kulą na olimpiadzie w Berlinie w 1936r., a także srebrny medalista olimpijski – Blask. Po tych zawodach klub stał się jedynym w swoim rodzaju centrum sportowym dla wielu innych towarzystw sportowych prowincji, a stadion jako jeden z nielicznych w tamtym okresie posiadał pełne wyposażenie wraz z infrastrukturą towarzyszącą (dwie płyty boiska, bieżnie, lodowisko, halę sportową z zapleczem).

Członkowie obydwu towarzystw gimnastycznych trenowali także pływanie na Górnym Stawie. Treningi odbywały się wieczorami, bowiem przed południem odbywały się tam zajęcia dla żołnierzy miejscowego garnizonu i uczniów szkół, a po południu dla mieszkańców miasta. Potem przeniesiono je na teren wybudowanego w 1934r. basenu miejskiego (ob. kompleks rekreacyjno-sportowy „Kętrzynianka” przy ul. Szpitalnej 1), zaś drewniane kąpielisko na jeziorku zostało rozebrane.

Wspomnieć wypada, że drużyna RSV piłki ręcznej zdobywała w latach 30. tytuł mistrza ligi prowincji wschodniopruskiej.

Nieopodal Górnego Stawu mieściła się siedziba Klubu Wędkarskiego „Szczęść Boże” (Anglerclub „Gluckauf”) oraz Towarzystwa Lotniarzy (Luftwarht-Verein Rastenburg). Towarzystwo założone zostało w 1931r. przy szkole zawodowej (Berufschule), która mieściła się najpierw w budynkach koszar artylerii, a potem w budynku przy obecnej ul. Asnyka. Miłośnicy lotniarstwa pod okiem instruktorów budowali motolotnie.

W 1903r. powstał Klub Cyklistów (Radfahreklub), który skupiał rowerzystów z terenu powiatu. Sporą grupę miłośników motoryzacji skupiało Towarzystwo Automobilowe (Motorradclub Rastenburg). Członkowie klubu organizowali wycieczki krajoznawcze po terenie powiatu. Dominowały oczywiście motocykle produkcji niemieckiej (BMW, Zundapp, DKW). Tym, czym dla młodych mieszkańców miasta był klub automobilowy, tym dla młodzieży wiejskiej było Towarzystwo Jeździeckie (Reiterverein). Każdy członek towarzystwa musiał posiadać obowiązkowo rumaka, na którym uczestniczył w różnych paradach, pokazach czy wyścigach konnych. Zawody te odbywały się na równinnych łąkach wzdłuż rzeki Guber w okolicach Kotkowa. Znajdowała się tam trybuna, której pozostałości zachowały się do dziś. Natomiast młodzież z miasta mogła trenować na terenie stadniny koni (Landgestut).

Do 1945r. były dwa kluby tenisowe: Towarzystwo Tenisowe „Niebiesko-Biały” (Tennisverein „Blau-Weiss”), co symbolizować miało kolory flagi miejskiej i Akademicki Klub Tenisowy (Akademischen Tennisklub Rastenburg). Siedziby klubów i korty tenisowe mieściły się obok siebie, za parkiem miejskim przy szpitalu, na placu Jahna. W pobliżu dzisiejszych ul. Limanowskiego i Reymonta były też prywatne korty tenisowe, które sąsiadowały z placem sportowym ufundowanym przez Hermanna Reschke, zasłużonego społecznika, właściciela odlewni żeliwa, radnego. Miasto mogło pochwalić się sporymi osiągnięciami w tenisie, a najlepszym był Ferdinand (Ferdi) Geisendorf (1.09.1908-11.06.1994), dwukrotny mistrz Mazur cyklu turniejów tenisa prowincji wschodniopruskiej. Po ukończeniu miejscowego gimnazjum studiował medycynę w Królewcu, a później został jednym z pierwszych asystentów prof. L. Diehla (chirurgia i ginekologia). Będąc jeszcze uczniem gimnazjum, rozpoczął grę w tenisa i równolegle pobierał nauki gry na skrzypcach (w szkolnej orkiestrze grał pierwsze skrzypce). Jako utalentowany chłopak dorabiał z kolegą (Gerhard Schulz na pianinie), przygrywając w czasie projekcji niemych filmów w kinie. Za zarobione pieniądze kupował instrumenty muzyczne oraz sprzęt sportowy potrzebny do gry w tenisa. Jako członek Tennisverein „Blau-Weiss”, a później Akademischen Tenisklub brał udział w cyklach turniejów tenisowych rozgrywanych na terenie Prus Wschodnich. Coroczne turnieje tenisowe, rozgrywane wiosną i latem, odbywały się kolejno w następujących miastach: Ełk, Bartoszyce, Giżycko, Mrągowo, Olsztyn, Wystruć, Królewiec. Wśród widzów przeważała śmietanka towarzyska miasta i powiatu, był to bowiem sport dla elity, dla której turnieje były okazją do spotkań towarzyskich.

Rastenburg – drużyna hokejowa, fot. ok 1935r

1936r.- drużyna hokejowa RSV

1936r. – RSV kontra Berlin

1930r. – stadion im. Schefflera – prezesa klubu

1925r. – mecz RSV kontra Kowno (Litwa)

1908r. – Rastenburg – logo klubu