Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, niniejszą publikacją rozpoczynamy cykl artykułów dotyczących historii kętrzyńskiego sportu rozpoczynając od powstających w XIX w Kętrzynie (ówczesnym Rastenburgu) pierwszych klubów sportowych. Publikacja pochodzi z książki Tadeusza Korowaja „Rastenburg/Kętrzyn. Dzieje miasta” wydanej w 2012 roku. Zamieszczone fotografie pochodzą z prywatnych zbiorów autora książki.
Sport w Rastenburgu – kluby sportowe
W wyniku rozwoju gospodarczego XIX-wiecznej Europy pojawił się problem spędzania wolnego czasu, a jego organizacją zajęły się różnego rodzaju towarzystwa i kluby. Pierwsze towarzystwo sportowe zostało założone w 1865r. i było jednym z najstarszych na terenie Prus. Nazywało się Męskie Towarzystwo Gimnastyczne (Manner-Turn-Verein, w skrócie MTV). Starszymi towarzystwami były MTV w Królewcu (zał. w 1842r.), Bydgoszczy i Toruniu (oba zał. w 1860r.). W tym samym czasie (1865r.) powstały towarzystwa gimnastyczne w Olecku, Pasłęku i Prostkach. Założycielem i wielkim propagatorem towarzystwa gimnastycznego w Rastenburgu był ówczesny dyrektor gimnazjum F. Jahn, który potem został patronem placu sportowego.
W sali bankietowej restauracji „Tinney” (po 1945r., aż do 1990r. restauracja „Ludowa” w budynku przy ul. Sikorskiego 4) grupa mieszkańców, miłośników sportu założyła 15 lipca 1908r. Rastenburskie Towarzystwo Sportowe (Rastenburger-Sport-Verein, w skrócie RSV). Pierwszym prezesem został Audorsch, nauczyciel preparandy. Towarzystwo posiadało początkowo trzy sekcje: piłki nożnej, lekkoatletyki i boksu. Zawody odbywały się terenie stadniny koni i w sali sportowej przy placu Lipowym (ob. pl. Armii Krajowej). Towarzystwo rozwinęło się w czasach, kiedy prezesem był miejscowy jubiler, Waldemar Scheffler. Za jego kadencji, w latach 1934-37 przy hali sportowej wzniesionej w 1921r. wybudowano stadion miejski, który został nazwany imieniem W. Schefflera jako dowód uznania za wkład w rozwój sportu.
Najbardziej znana była sekcja hokeja na lodzie, której zawodnicy wywalczyli pięciokrotnie z rzędu tytuł mistrzów Niemiec (lata 1937-41), a jej kapitan, Herbert Schibukat brał udział w olimpiadzie zimowej w 1936r. (Ga-Pa) i w 1952r. (Oslo). Początkowo mecze rozgrywano na tafli jeziorka, Górnego Stawu, a potem na lodowisku z pełnym oświetleniem, trybunami i nagłośnieniem, wykonanym w południowej części stadionu miejskiego. Tam też rozegrano w marcu 1934r. słynny mecz z drużyną kanadyjską.
Oprócz drużyny hokeja na lodzie, RSV posiadała też sekcję lekkoatletyczną i piłki nożnej, której drużyna występowała w rozgrywkach ligi prowincji (Landesliga) razem z VfB Konigsberg, Prussia-Samland Insterburg, Masovia Lyck czy Hindenburg Allenstein. Najbardziej znani zawodnicy RSV drużyny piłki nożnej to m.in. bracia Fritz, Willy i Erhard Kohn, Gustaw Galitzki, Otto Krause, F. Kluwe, P. Kijewski, Emil i Paul Perkun, F. Eder i bramkarz Fabritz. Spore osiągnięcia miała też sekcja lekkoatletyczna RSV. Do 1934r. była to tylko drużyna męska, bowiem panie należały do Towarzystwa Gimnastycznego (Verein fur Leibesubungen, w skrócie VfL). Treningi i zawody lekkoatletyczne zawodniczek odbywały się na placu Jahna. Kiedy w 1934r. oba towarzystwa (VfL i RSV) połączyły się, wtedy zawody i treningi przeniesiono na teren stadionu miejskiego. Niemałą rolę w rozwoju sportu odegrał garnizon wojskowy, który organizował zawody. W tym czasie popularne już były cykliczne imprezy. Największą imprezą lekkoatletyczną były zorganizowane w 1937r. narodowe zawody lekkoatletyczne z udziałem wielu sportowców. Impreza miała bogatą oprawę i była wielkim świętem dla miasta i powiatu. Honorowy patronat objął dowódca garnizonu, generał F. Neuling, który dekorował zwycięzców. Wśród bardziej znanych zawodników uczestniczących w zawodach był Karl Hein – złoty medalista w pchnięciu kulą na olimpiadzie w Berlinie w 1936r., a także srebrny medalista olimpijski – Blask. Po tych zawodach klub stał się jedynym w swoim rodzaju centrum sportowym dla wielu innych towarzystw sportowych prowincji, a stadion jako jeden z nielicznych w tamtym okresie posiadał pełne wyposażenie wraz z infrastrukturą towarzyszącą (dwie płyty boiska, bieżnie, lodowisko, halę sportową z zapleczem).
Członkowie obydwu towarzystw gimnastycznych trenowali także pływanie na Górnym Stawie. Treningi odbywały się wieczorami, bowiem przed południem odbywały się tam zajęcia dla żołnierzy miejscowego garnizonu i uczniów szkół, a po południu dla mieszkańców miasta. Potem przeniesiono je na teren wybudowanego w 1934r. basenu miejskiego (ob. kompleks rekreacyjno-sportowy „Kętrzynianka” przy ul. Szpitalnej 1), zaś drewniane kąpielisko na jeziorku zostało rozebrane.
Wspomnieć wypada, że drużyna RSV piłki ręcznej zdobywała w latach 30. tytuł mistrza ligi prowincji wschodniopruskiej.
Nieopodal Górnego Stawu mieściła się siedziba Klubu Wędkarskiego „Szczęść Boże” (Anglerclub „Gluckauf”) oraz Towarzystwa Lotniarzy (Luftwarht-Verein Rastenburg). Towarzystwo założone zostało w 1931r. przy szkole zawodowej (Berufschule), która mieściła się najpierw w budynkach koszar artylerii, a potem w budynku przy obecnej ul. Asnyka. Miłośnicy lotniarstwa pod okiem instruktorów budowali motolotnie.
W 1903r. powstał Klub Cyklistów (Radfahreklub), który skupiał rowerzystów z terenu powiatu. Sporą grupę miłośników motoryzacji skupiało Towarzystwo Automobilowe (Motorradclub Rastenburg). Członkowie klubu organizowali wycieczki krajoznawcze po terenie powiatu. Dominowały oczywiście motocykle produkcji niemieckiej (BMW, Zundapp, DKW). Tym, czym dla młodych mieszkańców miasta był klub automobilowy, tym dla młodzieży wiejskiej było Towarzystwo Jeździeckie (Reiterverein). Każdy członek towarzystwa musiał posiadać obowiązkowo rumaka, na którym uczestniczył w różnych paradach, pokazach czy wyścigach konnych. Zawody te odbywały się na równinnych łąkach wzdłuż rzeki Guber w okolicach Kotkowa. Znajdowała się tam trybuna, której pozostałości zachowały się do dziś. Natomiast młodzież z miasta mogła trenować na terenie stadniny koni (Landgestut).
Do 1945r. były dwa kluby tenisowe: Towarzystwo Tenisowe „Niebiesko-Biały” (Tennisverein „Blau-Weiss”), co symbolizować miało kolory flagi miejskiej i Akademicki Klub Tenisowy (Akademischen Tennisklub Rastenburg). Siedziby klubów i korty tenisowe mieściły się obok siebie, za parkiem miejskim przy szpitalu, na placu Jahna. W pobliżu dzisiejszych ul. Limanowskiego i Reymonta były też prywatne korty tenisowe, które sąsiadowały z placem sportowym ufundowanym przez Hermanna Reschke, zasłużonego społecznika, właściciela odlewni żeliwa, radnego. Miasto mogło pochwalić się sporymi osiągnięciami w tenisie, a najlepszym był Ferdinand (Ferdi) Geisendorf (1.09.1908-11.06.1994), dwukrotny mistrz Mazur cyklu turniejów tenisa prowincji wschodniopruskiej. Po ukończeniu miejscowego gimnazjum studiował medycynę w Królewcu, a później został jednym z pierwszych asystentów prof. L. Diehla (chirurgia i ginekologia). Będąc jeszcze uczniem gimnazjum, rozpoczął grę w tenisa i równolegle pobierał nauki gry na skrzypcach (w szkolnej orkiestrze grał pierwsze skrzypce). Jako utalentowany chłopak dorabiał z kolegą (Gerhard Schulz na pianinie), przygrywając w czasie projekcji niemych filmów w kinie. Za zarobione pieniądze kupował instrumenty muzyczne oraz sprzęt sportowy potrzebny do gry w tenisa. Jako członek Tennisverein „Blau-Weiss”, a później Akademischen Tenisklub brał udział w cyklach turniejów tenisowych rozgrywanych na terenie Prus Wschodnich. Coroczne turnieje tenisowe, rozgrywane wiosną i latem, odbywały się kolejno w następujących miastach: Ełk, Bartoszyce, Giżycko, Mrągowo, Olsztyn, Wystruć, Królewiec. Wśród widzów przeważała śmietanka towarzyska miasta i powiatu, był to bowiem sport dla elity, dla której turnieje były okazją do spotkań towarzyskich.
